Άγιο Φως. Η προετοιμασία του Πανάγιου Τάφου και η Αφή του Αγίου Φωτός στο Ναό της Αναστάσεως. Η μεταφορά στην Ελλάδα και το Τελετουργικό των εκκλησιών.
Άγιο Φως. Η αφή του Αγίου Φωτός στο Ναό της Αναστάσεως
Σε τοπικές Ορθόδοξες Εκκλησίες το φως μεταδίδει ο ιερέας στους πιστούς τη νύχτα του Μεγάλου Σαββάτου και λίγο πριν τον εορτασμό της Αναστάσεως με τα λόγια:
«Δεύτε λάβετε φως εκ του ανεσπέρου φωτός και δοξάσατε Χριστόν τον αναστάντα εκ νεκρών»
Κατόπιν, ανάβουν όλα τα φώτα του ναού, συμβολίζοντας το φωτισμό της ανθρωπότητας δια μέσου της Ανάστασης του Χριστού.
Το Άγιο Φως θεωρείται ένα από τα ιερότερα ιερά προσκυνήματα των μελών των Ανατολικών Ορθόδοξων Εκκλησιών.
Άγιο Φως. Η αφή του Αγίου Φωτός στο Ναό της Αναστάσεως
Η τελετή του Αγίου Φωτός, συνήθως γίνεται στις 12 η ώρα το μεσημέρι του Μεγάλου Σαββάτου και αποτελείται από τρία στάδια:
- Λιτανεία,
- Την είσοδο του Πατριάρχη στον Πανάγιο Τάφο και
- Τις προσευχές του Πατριάρχη για να βγει το Άγιο Φως.
Άγιο Φως. Προετοιμασία του Πανάγιου Τάφου
Το Μεγάλο Σάββατο το πρωί πριν από την τελετή του Αγίου Φωτός γίνεται πρώτα ένας σχολαστικός έλεγχος του Παναγίου Τάφου.
Αμέσως μετά τον σφραγίζουν με το μελισσοκέρι.
Ο έλεγχος γίνεται για να διαπιστωθεί ότι δεν υπάρχει οτιδήποτε μέσα στον Πανάγιο Τάφο το οποίο θα μπορούσε να προκαλέσει φωτιά.
Αφού σφραγιστεί ο Πανάγιος Τάφος με το μελισσοκέρι οι αρχές τοποθετούν πάνω στο κερί τις σφραγίδες τους.
Μεγάλο ενδιαφέρον για τον έλεγχο δείχνουν και τα άλλα δόγματα τα οποία έχουν από παλιά αποκτήσει δικαιώματα στον Πανάγιο Τάφο.
Το ενδιαφέρον αυτό δεν είναι καθόλου τυχαίο.
Αν τύχει κάποια χρονιά να μη βγάλει το Άγιο Φως ο Ορθόδοξος Πατριάρχης τότε θα αναλάβουν το προβάδισμα της τελετής του Αγίου Φωτός άλλοι.
Ο έλεγχος αρχίζει στις 10 το πρωί του Μεγάλου Σαββάτου και τελειώνει στις 11.
Πρέπει να σημειωθεί ότι τον έλεγχο του Παναγίου Τάφου παρακολουθούν εκπρόσωποι των Αρμενίων και άλλων δογμάτων.
Άγιο Φως. Η τελετή του Αγίου Φωτός
Σύμφωνα λοιπόν με την παράδοση, το μεσημέρι του Μεγάλου Σαββάτου ο Ελληνορθόδοξος Πατριάρχης με την συνοδεία και τον Αρμένιο Πατριάρχη μπαίνει στον Ιερό Ναό της Αναστάσεως.
Πριν από την είσοδο του Πατριάρχη ο Σκευοφύλακας του Ιερού Ναού φέρει την «ακοίμητο κανδήλα», σβηστή εκείνη την ημέρα, για να αναφτεί με το Άγιο Φως.
Από αυτό το σημείο περνάνε και ασπάζονται το χέρι του Πατριάρχη οι εκπρόσωποι των Αρμενίων, των Αράβων, των Κοπτών και άλλων για να τους δοθεί το Άγιο Φως.
Σύμφωνα με τα προνόμια, αν δεν ασπαστούν το χέρι του Ορθόδοξου Πατριάρχη δεν έχουν το δικαίωμα να λάβουν το Άγιο Φως από τα χέρια του. Αμέσως μετά αρχίζει η Ιερή Λιτανεία.
Μετά τη Λιτανεία αποσφραγίζεται ο Πανάγιος Τάφος και ο Πατριάρχης βγάζει την αρχιερατική στολή του και μένει μόνο με το λευκό στιχάριο.
Κατόπιν ο διοικητής της Ιερουσαλήμ και ο αστυνομικός διευθυντής ελέγχουν σχολαστικά τον Πατριάρχη.
Μετά τον έλεγχο ο Ελληνορθόδοξος Πατριάρχης Ιεροσολύμων λαμβάνει τους σβηστούς πυρσούς και εισέρχεται μαζί με τον Δραγουμάνο των Αρμενίων στο Ιερό Κουβούκλιο.
Όλα τα κανδήλια είναι σβηστά και τίποτα δεν είναι αναμμένο στον Ιερό Ναό αλλά και στον Πανάγιο Τάφο.
Η Αφή του Αγίου Φωτός
Η τέλεσή της αποτελεί προνόμιο του ελληνορθόδοξου Πατριάρχη Ιεροσολύμων που επαναλαμβάνεται κάθε Μέγα Σάββατο μεσημέρι στη λειτουργία της Αναστάσεως, στον Πανάγιο Τάφο του Χριστού.
Την παρακολουθούν χριστιανοί από όλα τα δόγματα αλλά και αλλόθρησκοι.
Η πιο συνηθισμένη αναφορά αυτών που πιστεύουν στη θαυματουργή προέλευση του Άγίου Φωτός περιλαμβάνει την αυτανάφλεξη των κεριών.
Εντούτοις, σύμφωνα με άλλες μαρτυρίες πιστών το Άγιο Φως είναι ένα σύνθετο φαινόμενο το οποίο εμφανίζεται στο θόλο εντός του Ναού της Αναστάσεως αλλά και κατ΄ άλλους έξω από αυτόν.
Οι πιστοί το περιγράφουν να εμφανίζεται σαν λευκογάλανες οριζόντιες ταινιώδεις αστραπές, περιστρεφόμενες ανταύγειες ή κινούμενες φλόγες άγνωστης προέλευσης.
Το Άγιο Φως αμέσως μετά την αφή του, ο Πατριάρχης Ιεροσολύμων το μεταδίδει στους εκπροσώπους άλλων εκκλησιών και στους πιστούς που παρευρίσκονται στον Ναό του Παναγίου Τάφου.
Η μεταφορά του Αγίου Φωτός στην Ελλάδα
Κάθε χρόνο ο έξαρχος του Παναγίου Τάφου της Αθήνας παραλαμβάνει το «ιερό» ή «ανέσπερον φως» και με ειδική πτήση το μεταφέρει στην Αθήνα.
Με απόδοση «τιμών» ακολουθεί η υποδοχή και μεταφορά του στην Μητρόπολη Αθηνών καθώς και σε ένα μεγάλο αριθμό άλλων Μητροπόλεων.
Σύμφωνα με την πάγια στάση των Πατριαρχείων, το Πατριαρχείο Ιεροσολύμων, υπό την αιγίδα του οποίου γίνεται η τελετή της αφής, δεν παίρνει επίσημα θέση για το αν πρόκειται για θαυματουργική επέμβαση.